Page 379 - ÜSTADNAME
P. 379
Muharrem ÖZDEMİR - ÜSTADNAME 359
‘Vekiller ki mebuslardan oluyor ve olması lazımdır; bunların behemahal Mütehassıs
olması kaabil-i te’min değildir. Hâlbuki her şube-i idariyede esaslı ve çok vakıfhane
tarz-ı hareket lazımdır... Her vekâletin refakatinde bir hey’et-i Mütehassısa bulundurmak
lazımdır. Bu hey’et-i Mütehassısanın vaz’iyyeti vekil kadar ve belki vekilden daha sağlam
olmak lazım gelir.’
M. Kemal ATATÜRK
4 . HESAP UZMANLIĞI
4.1. HESAP MÜTEHASSISI
Cumhuriyetin ilk yıllarında, esnaf ve sanatkârlar, Osmanlı’dan beri devam eden
‘’Patent Vergisi’’ adı altında ücret vergisi, temettü vergisi ve taahhüt vergisi birçok vergi
ödemekteydi.434 Birbiri ile iç içe girmiş bu dört ana vergi türü 1926 yılında çıkartılan 755
sayılı Kazanç Vergisi Kanunu ile birleştirilmiştir.
Buna göre, Kazanç Vergisi Kanunu’nun birinci maddesi ile Türkiye Cumhuriyeti hududu
dâhilinde icrayi ticaret, sanat ve hirfet eden veya bu Kanunda muharrer umur ve teşebbüsat
ile iştigal eyleyen hakikî ve hükmî her şahıs işbu kanunda münderiç şerait dâhilinde kazanç
vergisine tâbi tutulmuştır.
Bu Kanun ile birlikte vergilendirmede beyan esası kabul edildiğinden aynı zamanda
cumhuriyet dönemimin kendine özgü ilk vergi incelemesi uygulaması da 1926 tarih ve 755
sayılı Kazanç Vergisi Kanunu ile başlamıştır.
Temettü vergisinin uygulandığı daha önceki yıllarda, vergilendirme, tahrir ve karineye
dayandığından, vergi incelemesine gereksinme duyulmamıştır. Kazanç Vergisi Kanunu’nun
ön gördüğü beyannamelerin incelenmesi görevi tahakkuk memurlarına verilmiştir. Böylece
adı geçen memurlar, yurdumuzda vergi denetim işini ilk üstlenen kamu görevliler olmuştur.
Daha sonraları vergi denetiminde serbest çalışan muhasebecilerden de yararlanılmış; bu
kimseler vergi incelemelerinde çalıştırılmışlardır. Bu uygulama 2395 sayılı Kazanç Kanunu
ile 2430 sayılı Muamele Kanunu’nun kabul edilmiş olduğu 1934 yılında sona ermiştir.435
Gerçek anlamda vergi incelemesi ile ilgili düzenleme ise, 1934 tarih ve 2395 sayılı
Kazanç Vergisi Kanununda gerçekleştirilmiş ve Hesap Mütehassıslığı kurulmuştur. Buna
göre, ilgili Kanunun436 40’ncı maddesiyle “Yeminli Hesap Mütehassısları” unvanı altında
kadro oluşturulmuştur.
434 http://www.tesk.org.tr/tr/calisma/Vergi/sirkuler/s44.html
435 http://www.tmud.org.tr.Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği.
436 25.03.1934 tarih ve 2662 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
‘Vekiller ki mebuslardan oluyor ve olması lazımdır; bunların behemahal Mütehassıs
olması kaabil-i te’min değildir. Hâlbuki her şube-i idariyede esaslı ve çok vakıfhane
tarz-ı hareket lazımdır... Her vekâletin refakatinde bir hey’et-i Mütehassısa bulundurmak
lazımdır. Bu hey’et-i Mütehassısanın vaz’iyyeti vekil kadar ve belki vekilden daha sağlam
olmak lazım gelir.’
M. Kemal ATATÜRK
4 . HESAP UZMANLIĞI
4.1. HESAP MÜTEHASSISI
Cumhuriyetin ilk yıllarında, esnaf ve sanatkârlar, Osmanlı’dan beri devam eden
‘’Patent Vergisi’’ adı altında ücret vergisi, temettü vergisi ve taahhüt vergisi birçok vergi
ödemekteydi.434 Birbiri ile iç içe girmiş bu dört ana vergi türü 1926 yılında çıkartılan 755
sayılı Kazanç Vergisi Kanunu ile birleştirilmiştir.
Buna göre, Kazanç Vergisi Kanunu’nun birinci maddesi ile Türkiye Cumhuriyeti hududu
dâhilinde icrayi ticaret, sanat ve hirfet eden veya bu Kanunda muharrer umur ve teşebbüsat
ile iştigal eyleyen hakikî ve hükmî her şahıs işbu kanunda münderiç şerait dâhilinde kazanç
vergisine tâbi tutulmuştır.
Bu Kanun ile birlikte vergilendirmede beyan esası kabul edildiğinden aynı zamanda
cumhuriyet dönemimin kendine özgü ilk vergi incelemesi uygulaması da 1926 tarih ve 755
sayılı Kazanç Vergisi Kanunu ile başlamıştır.
Temettü vergisinin uygulandığı daha önceki yıllarda, vergilendirme, tahrir ve karineye
dayandığından, vergi incelemesine gereksinme duyulmamıştır. Kazanç Vergisi Kanunu’nun
ön gördüğü beyannamelerin incelenmesi görevi tahakkuk memurlarına verilmiştir. Böylece
adı geçen memurlar, yurdumuzda vergi denetim işini ilk üstlenen kamu görevliler olmuştur.
Daha sonraları vergi denetiminde serbest çalışan muhasebecilerden de yararlanılmış; bu
kimseler vergi incelemelerinde çalıştırılmışlardır. Bu uygulama 2395 sayılı Kazanç Kanunu
ile 2430 sayılı Muamele Kanunu’nun kabul edilmiş olduğu 1934 yılında sona ermiştir.435
Gerçek anlamda vergi incelemesi ile ilgili düzenleme ise, 1934 tarih ve 2395 sayılı
Kazanç Vergisi Kanununda gerçekleştirilmiş ve Hesap Mütehassıslığı kurulmuştur. Buna
göre, ilgili Kanunun436 40’ncı maddesiyle “Yeminli Hesap Mütehassısları” unvanı altında
kadro oluşturulmuştur.
434 http://www.tesk.org.tr/tr/calisma/Vergi/sirkuler/s44.html
435 http://www.tmud.org.tr.Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği.
436 25.03.1934 tarih ve 2662 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
